مطالعه اثر روش‌های مختلف انجماد و خشک کردن بر کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس و تعیین مقدار اسیدکافئیک در عصاره گیاه دارویی Rosmarinus officinalis L.

در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر انجماد و خشک کردن بر کمیت و کیفیت مواد موثره اسانس‌، برگ‌های گیاه رزماری Rosmarinus officinalis L. در مرحله رویشی در تیرماه ۱۳۹۳ از محل مزرعه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان جمع آوری ودر چهار مرحله: تازه، خشک، تازه منجمد و خشک منجمد برای اسانس گیری آماده گردید. اسانس نمونه‌ها بوسیله دستگاه تقطیر با بخار آب (طرح کلونجر) استخراج‌، آنالیز مواد موثره نمونه‌ها با استفاده از روش کروماتوگرافی گازی (GC/MS) انجام گرفت و به‌منظور تعیین مقدار میزان اسید کافئیک در عصاره اتانولی گیاه از تکنیک کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر ۴ روش مورد بررسی به‌ترتیب ترکیبات مشترک : ایزو- بورنیل استات ( ۵/۱۱-۳/۱۴ درصد)‌، کامفور (۳۴/۱۱-۷/۱۲ درصد)‌، پولگون (۸/۷-۶/۱۰ درصد)، آلفا- فلاندرن (۳/۰-۲/۹ درصد)‌، بتا-کاریوفیلن (۱/۲-۸۷/۸ درصد)‌، آلفا- ترپینئول (۳۴/۳-۸/۹ درصد)‌، ۱و۸- سینئول (۹۳/۰-۷/۶ درصد) ولینالول (۰-۴۵/۴ درصد) و کامفن (۳/۳-۷/۵ درصد) از بالاترین مقدار در اسانس گیاه برخوردار بودند و حداکثر میزان اسید کافئیک در عصاره تازه گیاه به مقدار ۰۱۶/۰ میکروگرم بر گرم برگ تازه تعیین گردید و اینکه در هر دو حالت نمونه‌های تازه و خشک‌،  اسانس‌ها از بالاترین کمیت و کیفیت مواد موثره برخوردار بودند‌، به‌طوری‌که ترکیبات: ترانس -پینوکاروئول (۱/۵ درصد)‌، سابینن (۸۸/۴ درصد)‌، ترانس- اوسیمن (۳۴/۶ درصد) و ژرانیل استات (۲۲/۱۵ درصد) فقط در دو روش تازه و خشک در اسانس نمونه‌ها گزارش گردیدند و از آنجایی که ترکیبات فوق از بیشترین عملکرد آنتی‌اکسیدانی‌، ضدپاتوزنی‌، ضدالتهابی و ضدعفونی کنندگی برخورداند، لذا پیشنهاد می‌گردد به‌منظور ارتقای کیفیت‌‌، فراوری گیاه بیشتر در دو حالت خشک و تازه انجام پذیرد.